Key takeaways
- Nederland zou waarschijnlijk de dienstplicht weer invoeren als buurlanden dat ook doen.
- Er zijn aanzienlijke investeringen nodig in personeel en uitrusting om voorbereid te zijn op een grootschalig conflict.
- Een voorlopige beoordeling wijst op uitdagingen, waaronder onvoldoende trainingscapaciteit en medische normen.
Het ministerie van Defensie in Nederland heeft voor het eerst in bijna 30 jaar een uitgebreide analyse gemaakt van de gevolgen van de herinvoering van de dienstplicht in Nederland. Uit documenten die RTL Nieuws in handen kreeg, blijkt dat de krijgsmacht nog lang niet op zo’n scenario is voorbereid.
Er zijn grote investeringen nodig in personeel en materieel, zoals trainers, kazernes, wapens en munitie. In de documenten staat echter dat, ondanks deze tekorten, als omringende landen de dienstplicht invoeren, Nederland direct zal volgen.
Mogelijke dienstplicht in Nederland
Deze verkenning naar mogelijke dienstplicht komt voort uit de inschatting van Defensie dat een groot militair conflict binnen de komende vijf tot tien jaar steeds waarschijnlijker wordt. Het ministerie noemt de verslechterende veiligheidssituatie in de wereld, geïllustreerd door de inval van Rusland in Oekraïne en de aanhoudende spanningen in het Midden-Oosten en andere brandhaarden, als bewijs dat veiligheid niet gegarandeerd is.
Nederland heeft momenteel een beroepsleger met ruim 42.000 manschappen, maar voor een grootschalig conflict zou een aanzienlijk grotere troepenmacht nodig zijn. Defensie werft actief nieuwe soldaten en reservisten – personen die gedeeltelijk beschikbaar zijn voor dienst naast hun civiele carrière of studie.
Huidig dienstplichtsysteem in werking
Ondanks het feit dat Nederland een actief beroepsmilitair heeft, blijft de dienstplicht voor mannen tussen 17 en 45 jaar en vrouwen tussen 17 en 23 jaar bestaan, ingevoerd in 2020. Hoewel de dienstplicht niet is afgeschaft, is deze sinds 1997 opgeschort en sindsdien hoeft niemand meer in dienst.
Naar schatting 200.000 jongeren ontvangen elk jaar een oproep voor de dienstplicht om hen te informeren over hun mogelijke verplichting. Tijdens de laatste periode van actieve dienst werden jaarlijks ongeveer 30.000 dienstplichtigen opgeroepen. De recente heroverweging van de dienstplicht belicht een aantal belangrijke uitdagingen.
Uitdagingen en beperkingen
De bestaande medische normen en psychologische beoordelingen voor beroepsmilitairen worden als te veeleisend beschouwd voor dienstplichtigen. Bovendien zouden er extra psychologen nodig zijn om deze beoordelingen uit te voeren, samen met strategieën voor het omgaan met gewetensbezwaarden.
De grootste zorg is het gebrek aan trainingscapaciteit en uitrusting, waaronder wapens, munitie en huisvesting. Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim initieerde dit onderzoek en ontving onlangs de bevindingen van het rapport.
Defensie benadrukt dat het om een voorlopige beoordeling gaat en dat er op dit moment geen plannen zijn om de dienstplicht te activeren. “Dat is nu niet het geval en ook niet nodig”, aldus de hoogste militair van Nederland. Hij beschrijft de analyse als een theoretische exercitie en het invoeren van de dienstplicht zou voorbarig zijn gezien de huidige omstandigheden.
Opleidingscapaciteit en wervingsinspanningen
Maar als alle 17-jarigen zouden worden opgeroepen, zou Defensie jaarlijks maximaal 200.000 rekruten moeten huisvesten en trainen, wat op dit moment niet haalbaar is. In de jaren 90 lag het maximum aantal opgeroepen dienstplichtigen rond de 30.000, een cijfer dat de huidige capaciteit ver overschrijdt.
“Het is noodzakelijk om meer mensen te krijgen,” erkent Commandant der Strijdkrachten. Dit jaar zal Defensie ongeveer 4.600 rekruten opleiden en tegelijkertijd te maken krijgen met een aanzienlijk aantal personeelsleden dat de krijgsmacht verlaat. Aan het eind van het jaar is de verwachte netto toename in mankracht 1.200 militairen.
Het doel voor 2029 is om jaarlijks 9.000 rekruten op te leiden (beroepsmilitairen, reservisten en dienstpersoneel). Om de bezorgdheid over de beperkte trainingscapaciteit weg te nemen, startte Defensie eerder dit jaar een “Deltaplan militaire opleidingen” om het kader van het programma te schetsen. Dit plan omvat het verkorten van de trainingsduur voor militair personeel, waardoor een snellere integratie in de strijdkrachten mogelijk wordt.
Commandant der Strijdkrachten denkt dat voldoende kandidaten zich vrijwillig zullen aanmelden, waardoor verplichte dienst mogelijk overbodig wordt.
Publieke opinie en steun
Uit een peiling van RTL Nieuwspanel onder 18- tot 35-jarigen (dienstplichtigen) blijkt dat een minderheid voor herinvoering van de dienstplicht is. Gevraagd naar hun standpunt over de herinvoering van de dienstplicht als reactie op een verhoogd oorlogsrisico, spraken vier van de tien respondenten hun steun uit voor de maatregel.
Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!
