In tegenstelling tot vijf jaar geleden lijkt de invulling van de topposities in Europa dit keer verrassend eenvoudig. Deze maandagavond komen de Europese regeringsleiders voor een ‘informeel diner’ naar Brussel en de kans is groot dat er dan al afspraken worden gemaakt over de voorzitter van de Europese Commissie, de voorzitter van de Europese Raad en de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandbeleid.
Verwacht wordt dat Ursula von der Leyen de voorzitter van de Europese Commissie blijft, dat de Portugees António Costa voorzitter wordt van de Europese Raad en premier Kaja Kallas van Estland de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandbeleid.
Officiële besluiten vallen pas op z’n vroegst tijdens een top in Brussel op 27 en 28 juni, als namens Nederland premier Mark Rutte voor het laatst aanwezig zal zijn. EU-diplomaten benadrukken daarbij wel dat “niets is zeker tot er overeenstemming is van allen over alles”.
Maar wie zijn de mensen die de komende vijf jaar waarschijnlijk de Europese topfuncties gaan bekleden? Business Insider Nederland zet de belangrijkste zaken die je moet weten over de gedoodverfde favorieten op een rij.
Ursula von der Leyen – Voorzitter Europese Commissie
Ursula von der Leyen werd in 2019 door het Europees Parlement verkozen tot eerste vrouwelijk voorzitter van de Europese Commissie. Ze kreeg in haar eerste termijn te maken met een hele reeks crises: van de coronapandemie tot de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne. Ze viel daarbij op door haar kordate optredens.
Zo kwam ze tijdens de coronapandemie tot grote schrik van EU-ambtenaren met een herstelplan van maar liefst 750 miljard euro. Ook stelde ze Oekraïne tijdens een bezoek aan Kyiv ruim een maand na het begin van de oorlog “een Europese toekomst” en het EU-lidmaatschap in het vooruitzicht, terwijl de meeste lidstaten daar nog heel terughoudend mee waren.
Bij de afgelopen Europese verkiezingen werd haar christendemocratische EVP opnieuw verreweg de grootste partij en daarmee lijkt niks haar een tweede termijn in de weg te staan. Ze beloofde na haar verkiezingsoverwinning “een bolwerk tegen de uitersten van link en rechts” te bouwen in het nieuwe EU-parlement.
António Costa – Voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders
De sociaaldemocratische kandidaat voor het voorzitterschap van de Europese Raad is António Costa, die eind vorig aftrad als premier van Portugal. Hij staat bekend als een handige dealmaker, ligt goed bij andere regeringsleiders en spreekt zijn talen, schrijft NRC.
De Europese regeringsleiders lijken er volgens Politico niet al te zwaar aan te tillen dat er officieel nog altijd een onderzoek loopt naar Costa wegens mogelijke betrokkenheid bij een groot corruptieschandaal in Portugal. Hij wordt niet vervolgd voor zijn mogelijke rol bij corruptie bij het verlenen van de exploitatierechten en contracten voor lithiummijnen en projecten rondom groene waterstof, maar diende in november wel zijn ontslag in vanwege dat schandaal.
Costa is van oorsprong advocaat en was voordat hij in 2015 premier werd van Portugal, bijna acht jaar lang burgemeester van de hoofdstad Lissabon.
Nu lijkt het een uitgemaakte zaak dat hij de weinig geliefde Belg Charles Michel op gaat volgens als voorzitter van de Europese Raad. Hij heeft volgens de VRT in elk geval een veel betere verstandhouding met Von der Leyen dan Michel.
Kaja Kallas – Hoge vertegenwoordiger voor buitenlandbeleid
Hoewel iets minder zeker dan de topposities voor Von der Leyen en Costa, is premier Kaja Kallas van Estland de grote favoriet om Josep Borrell op te volgen als de hoge vertegenwoordiger voor het buitenlandbeleid van de Europese Unie. Zij is de kandidaat namens de liberale Europese fractie Renew.
Kallas spreekt zich als leider van de kleine Baltische staat Estland steeds uiterst fel uit tegen grote buurman Rusland en pleit keer op keer voor grote en snelle wapenleveringen aan Oekraïne.
Sceptici vrezen dat ze daardoor wat minder goed in staat zal zijn diplomatie te bedrijven en zijn volgens NRC ook bang dat ze te weinig oog heeft voor andere geopolitieke problemen van de EU, zoals het Midden-Oosten en China.
Maar Politico schrijft dat ze de afgelopen weken voldoende steun heeft weten vergaren door te verzekeren dat ze zich niet alleen met Rusland en Oekraïne bezig zal gaan houden. Ook lijken er sowieso geen andere kansrijke kandidaten voor de post van ‘Europese minister van Buitenlandse Zaken’ te zijn, zoals de toppositie ook wel wordt genoemd.
Kallas werd in 2021 de eerste vrouwelijke premier van Estland en was eerder van 2014 tot 2018 lid van het Europees Parlement. Ze hield zich toen onder meer bezig met industrie, onderzoek en energie en samenwerking tussen de EU en Oekraïne.
