Het kabinet komt met strengere exportrestricties voor chipmachines naar buiten de EU. Voor ASML verandert er echter weinig, benadrukt het bedrijf ook zelf. Het bedrijf moest voorheen langs de Amerikaanse overheid voor nieuwe exportvergunningen, maar kan nu bij de Nederlandse overheid terecht. ‘Je moet niet denken dat China een minder belangrijke markt wordt voor ASML’, zegt Jos Versteeg, analist bij InsingerGilissen.
Vanochtend maakte minister Reinette Klever (PVV) van Buitenlandse Handel bekend dat de Nederlandse overheid verdere restricties oplegt voor de export van chipmachines. Vanuit veiligheidsoverwegingen, zegt Klever. ‘We zien dat er door technologische ontwikkelingen meer veiligheidsrisico’s zijn bij de export van deze specifieke productie-apparatuur, zeker in de huidige geopolitieke context.’
De Verenigde Staten drongen bij Nederland al langer aan op strengere exportrestricties. Dat land maakt zich grote zorgen over de militaire mogelijkheden van deze chipmachines, voor landen als China. Daar lijkt het nieuwe kabinet Schoof nu gehoor aan te geven. ‘Amerika wil dit al heel lang’, zegt Versteeg. ‘Je kon erop wachten dat Nederland daar uiteindelijk in volgt.’
Wel of niet militair
Sinds vorig jaar september gelden al Nederlandse restricties voor de export van chipmachines. Sindsdien geldt een nationale vergunningplicht voor bepaalde machines, waaronder de meest geavanceerde Deep Ultra Violet (DUV) immersie lithografie en depositie. Daar komen nu minder geavanceerde chipmachines bij.
ASML was lang in discussie met overheden over welke machines ook voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden, zegt Paul Verhagen, high-tech-expert bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. ‘De vraag was altijd waar de grens tussen militaire technologie begint. Blijkbaar willen de Amerikanen verdergaan.’
Andere belangen
ASML vermoedt dat de exportrestricties geen invloed gaan hebben op de vernieuwde vergunningplicht, meldt het bedrijf. China blijft nog steeds een grote markt voor de chipmachinemaker, denkt Versteeg. ‘China is goed voor 50 procent van de omzet van ASML en 20 procent van de orderportefeuille. Dat blijft.’
Ondertussen zorgt de beslissing van PVV-minister Klever al voor onenigheid binnen het kabinet. Minister Dirk Beljaars van Economische Zaken, ook van de PVV, zegt te vermoeden dat er behalve veiligheidsoverwegingen ook ‘andere belangen’ spelen in de beslissing van Klever. Daarbij doelt hij op Amerikaanse economische eigenbelangen.
‘Ik vind het vooral belangrijk dat we zuiver blijven kijken’, zegt Beljaarts. ‘Wat zijn economische belangen, wat zijn veiligheidsbelangen?’ Hij zegt daar veel overleg over te hebben met zijn collega en partijgenoot die over buitenlandse handel gaat. Maar hoewel het kabinet met één mond dient te spreken, lijkt hij niet vierkant achter dit besluit te staan. ‘Het is misschien niet mijn weg’.
Nationale veiligheid
Klever weerspreekt dat economische motieven een rol hebben gespeeld. ‘Dit gaat over nationale veiligheid, dat is de afweging die wij als kabinet maken’, zegt zij. Ook de suggestie dat Nederland zich in deze kwestie door de Amerikanen heeft laten souffleren, verwerpt de handelsminister. ‘Wij gaan daar zelf over.’
Schrijf je nu in voor de BNR Nieuwsbrief voor je dagelijkse dosis nieuws en podcasttips. Iedere ochtend en/of middag in je mailbox zodat je altijd op de hoogte bent. Blijf Scherp.
